ZESPÓŁ SUCHEGO OKA – choroba cywilizacyjna

Zespół suchego oka (ZSO) – inaczej nazywany kseroftalmią – to coraz powszechniej występująca dolegliwość związana z nieprawidłowym nawilżeniem powierzchni oczu przez tak zwany film łzowy. Ze względu na fakt, że istnieje kilka potencjalnych przyczyn jego wystąpienia, mianem ZSO określa się wieloczynnikową grupę schorzeń skutkujących wysychaniem spojówek i rogówki. Pozbawiony naturalnej bariery ochronnej narząd wzroku staje się podatny na uszkodzenia mechaniczne oraz wystawiony na zwiększone ryzyko wystąpienia infekcji bakteryjnych, wirusowych czy grzybiczych.

ZESPÓŁ SUCHEGO OKA – przyczyny występowania

Ze względu na stały wzrost odsetka osób dotkniętych tym problemem zespół suchego oka zaczęto zaliczać do tak zwanych chorób cywilizacyjnych. Jego rozwojowi sprzyjają czynniki:

związane z naszą aktywnością, takie jak długotrwałe narażenie na sztuczne światło – zwłaszcza monitorów: telewizora, komputera, telefonu komórkowego – czy zaburzona higiena snu
oraz czynniki środowiskowe – np. zanieczyszczenie i zapylenie powietrza.

Jest on również skorelowany z niektórymi chorobami autoimmunologicznymi, alergicznymi, dermatologicznymi, neurologicznymi, a także ze starzeniem się organizmu i związanymi z tym zmianami hormonalnymi. ZSO często diagnozuje się np. u kobiet w okresie menopauzalnym. Jego przyczyną bywa także stosowanie różnego rodzaju leków – między innymi antykoncepcyjnych czy przeciwdepresyjnych. Oznacza to, że nie istnieje jedna, bezwzględna przyczyna wystąpienia tej dolegliwości – a tym samym jest ona trudna w leczeniu.

Dysfunkcja gruczołów MEIBOMA

Jednym z najczęściej występujących problemów łączonych z ZSO jest dysfunkcja gruczołów tarczkowych – inaczej nazywanych gruczołami Meiboma. Są to maleńkie struktury, których funkcją jest produkowanie łojowej wydzieliny chroniącej oczy przed naruszeniem filmu łzowego i utratą wilgotności oraz utrzymującej szczelność powiek, gdy są zamknięte. W przypadku zaburzenia ich funkcjonowania oko jest podatne na wysychanie oraz podrażnienia.

Odczucia towarzyszące ZSO

Pacjenci, u których zdiagnozowano zespół suchego oka, skarżą się na takie problemy jak:

przekrwienie oczu,
poczucie „piasku” pod powiekami,
pieczenie i suchość,
uczucie występowania ciała obcego,
zaburzenia ostrości widzenia,
ale również (paradoksalnie) nadmierne łzawienie i zmęczenie oczu.

ZESPÓŁ SUCHEGO OKA – diagnostyka

Warto podkreślić, że objawy ZSO mogą się cyklicznie nasilać – sprzyja im przede wszystkim otoczenie, w jakim się znajdujemy. Wysoka lub zbyt niska temperatura, niski poziom wilgotności powietrza, przebywanie w intensywnie wentylowanych, ogrzewanych czy klimatyzowanych pomieszczeniach – to warunki sprzyjające zintensyfikowaniu dolegliwości. Nasilają się one również wieczorem – czemu sprzyja wielogodzinna praca oraz ekspozycja na wymienione czynniki środowiskowe. W przypadku zauważenia u siebie opisanych wcześniej problemów, należy skierować się do lekarza i poddać badaniom diagnostycznym.

Ważne jest, aby nie lekceważyć objawów i jak najszybciej rozpocząć leczenie. Zespół suchego oka niepoddany leczeniu skutkuje z czasem poważnymi powikłaniami, w tym nawet trwałym pogorszeniem widzenia!

Podczas wizyty lekarz przeprowadzi z nami wywiad na temat ogólnego stanu zdrowia oraz zauważonych przez nas problemów, a następnie zrealizuje stosowne badania.

Przede wszystkim oceni poziom nawilżenia oczu – czyli tzw. film łzowy. Jest to cieniutka emulsyjna powłoka pełniąca funkcję ochronną i odżywczą, dzięki której rogówka jest zabezpieczona przed wysychaniem i podrażnieniami mechanicznymi. Badanie czasu przerwania filmu łzowego (BUT – brake-up time) jest nieinwazyjne i bezbolesne. U osoby ze zdiagnozowanym ZSO może stwierdzić punktowe ubytki nabłonka rogówki oraz skrócony czas przerwania filmu łzowego.
Na rynku okulistycznym pojawiły się dedykowane aparaty do diagnostyki zespołu suchego oka, umożliwiające zmierzenie parametrów tzw. menisku łzowego (filmu zgromadzonego przy brzegach górnych i dolnych powiek). Badane są takie cechy jak jego głębokość, wysokość oraz przekrój powierzchni, częstość i jakość mrugania. Wykonuje się także interferometrię, czyli pomiar osmolarności łez, meibografię czy wspomniany wyżej NiBUT (nieinwazyjny czas przerwania filmu łzowego).
Można ponadto przeprowadzić badanie fałdów spojówki (LIPCOF – lid parallel conjunctival folds) równoległych do krawędzi powiek, które u chorych ulegają zwiększeniu.

W przypadku zdiagnozowania ZSO, lekarz zaleca stosowne leczenie. Obecnie jednymi z najnowszych sposobów niwelowania tego schorzenia są zabiegi:

IPL (Intense Pulse Light) bazujące na świetle pulsacyjnym
oraz LipiFlow, wykorzystujące ciepło oraz stymulację mechaniczną.

Oba mają za zadanie działać na opisane wcześniej gruczoły Meiboma – produkujące lipidowy komponent łez – niwelując ich dysfunkcję. Pozwala to na przywrócenie prawidłowego składu filmu łzowego – i zmniejszenie jego odparowywania. Jest to bezinwazyjna i delikatna metoda, przywracająca pacjentom komfort.

Wymienione zabiegi przeprowadzane są w placówce okulistycznej w Mikołowie.