PRZESZCZEP ROGÓWKI Z WYKORZYSTANIEM ŚWIŃSKIEJ SKÓRY

Dzięki zintensyfikowanemu rozwojowi medycyny, towarzyszącej jej technologii oraz badań klinicznych obserwujemy obecnie ogromny skok jakościowy, przynoszący z dnia na dzień nowe sposoby leczenia wielu schorzeń. Jednym z ostatnich doniesień jest informacja o niezwykłym osiągnięciu bioinżynierii, jakim jest przeszczep rogówki z wykorzystaniem materiału ze świńskiej skóry. Informacja o udanych operacjach oraz ich obiecujących efektach obiegła świat około 2 miesiące temu – kiedy to w piśmie medycznym „Nature Biotechnology” opublikowano rezultaty pilotażowego programu obejmującego 20 pacjentów cierpiących na stożek rogówki. 14 z nich było całkowicie niewidomych, natomiast 6 osób znajdowało się na granicy utraty wzroku.

Materiał ze świńskiej skóry – alternatywa dla przeszczepu od dawcy

Zanim udało się przedstawić efekty przeprowadzenia przeszczepu w pracy naukowej – śledzono losy zoperowanych przez dwa lata. Po tym czasie 14 osób niewidomych odzyskało wzrok, z czego trzy w stopniu doskonałym, pozostałych 6 słabowidzących również zostało wyleczonych. Jest to zatem obiecująca metoda, stanowiąca alternatywę dla zabiegów przeszczepu od dawców ludzkich, których jest zbyt mało, aby zaspokoić potrzeby oczekujących na operację Pacjentów. Szacuje się, że w skali świata jest ich około 12 milionów. W Polsce problemem jest przede wszystkim niska świadomość społeczna i zbyt mała liczba zgłoszeń do banków tkanek. Osoby wymagające przeszczepu muszą się liczyć nawet z kilkuletnim oczekiwaniem na zabieg.

Doktor Neil Lagali – główny badacz biorący udział w tym eksperymencie, profesor okulistyki eksperymentalnej na Uniwersytecie Linköping w Szwecji – wyraził nadzieję, że dzięki tej uproszczonej procedurze, eliminującej zależność od tkanek dawcy, bioinżynieryjne implanty będą stanowiły wsparcie medyczne przede wszystkim w miejscach, gdzie nie ma dostępu do zaawansowanej opieki zdrowotnej. Co istotne – dzięki zaawansowanej technologii ich wytwarzania ostateczny produkt jest wyjątkowo trwały. Podczas gdy rogówka pobrana od dawcy musi zostać przeszczepiona w ciągu kilku dni, implant można wykorzystać przez dwa lata od jego wyprodukowania i można go produkować na masową skalę.

Bioinżynieria w medycynie

Szwedzcy naukowcy stworzyli alternatywę dla ludzkiej rogówki, wykorzystując wyodrębnione ze świńskiej skóry cząsteczki kolagenu i poddając go oczyszczaniu, modyfikacji fotochemicznej oraz stabilizacji. W ten sposób powstał trwały, przezroczysty hydrożel – naśladujący właściwości macierzy zewnątrzkomórkowej zrębu rogówki. Co istotne – na tyle mocny, aby wytrzymać bez uszczerbku manipulowanie nim w trakcie implantacji. Najważniejszą i nowatorską kwestią jest fakt, że procedura nie wymaga usunięcia rogówki Pacjenta, jak w przypadku klasycznego przeszczepu od dawcy – co przyspiesza proces regeneracji i gojenia oka. U poddanych zabiegowi Pacjentów oba parametry – grubość oraz krzywizna rogówki – powróciły do normy. Dodatkowo metoda ta nie wymaga stosowania immunosupresji zapobiegającej odrzuceniu przeszczepu. Tymczasem w przypadku klasycznego przeszczepu średniego ryzyka u chorych stosuje się głównie podawane miejscowo steroidy w kroplach (fluoromekortolon, deksametazon – roztwory) oraz przez kilka tygodni podawany ogólnie glikokortykosteroid prednizon. Z kolei w przypadku przeszczepu wysokiego ryzyka konieczne jest wdrożenie uogólnionego układowego leczenia immunosupresyjnego, zapobiegającego jego odrzuceniu i kontynuowanie go nawet przez rok.

Profesor Lagali, kierujący zespołem badawczym pracującym nad tą nową metodą, oraz docent – Mehrdad Rafad – wyjaśnili w swoim raporcie, że implant wprowadzany jest przez mikronacięcie do istniejącej rogówki. Można je wykonać zarówno poprzez zastosowanie precyzyjnych urządzeń laserowych, jak i narzędzi chirurgicznych. Dzięki temu możliwe będzie wykonanie zabiegów w większej liczbie placówek medycznych, niekoniecznie dysponujących najbardziej zaawansowanymi technologiami. Aktualnie planowane są zaawansowane badania kliniczne, umożliwiające wprowadzenie bioimplantów do szerokiej produkcji. Dodatkowo zespół badawczy będzie sprawdzał możliwość zastosowania bioinżynieryjnie stworzonego odzwierzęcego materiału w leczeniu operacyjnym również innych schorzeń oczu, np. dystrofii śródbłonkowej Fuchsa.